اسید نیتریک 53-50%Nitric acid 50-53%

اسید نیتریک

اسید نیتریک HNO₃ که به نام آکوا فورتیس (در لاتین به معنی “آب قوی”) و روح نیتر نیز شناخته می شود، یک اسید معدنی بسیار خورنده است. ترکیب خالص بی رنگ است، اما نمونه‌های قدیمی‌تر به دلیل تجزیه به اکسیدهای نیتروژن و آب، رنگ زردی پیدا می‌کنند. بیشتر اسید نیتریک صنعتی موجود در بازار دارای غلظت 56-53 درصد در آب است. هنگامی که محلول حاوی بیش از 86٪ HNO₃ باشد، به آن اسید نیتریک دود کننده گفته می شود. بسته به مقدار
دی اکسید نیتروژن موجود، اسید نیتریک دوددار بیشتر به عنوان اسید نیتریک دوددار قرمز در غلظت های بالاتر از 86٪ یا اسید نیتریک دوددار سفید در غلظت های بالاتر از 95٪ مشخص می شود.

اسید نیتریک معرف اولیه ای است که برای نیتراسیون استفاده می شود ( افزودن یک گروه نیترو، معمولاً به یک مولکول آلی). در حالی که برخی از ترکیبات نیترو مانند مواد منفجره حساس به شوک و حرارت هستند، برخی از آنها به اندازه کافی پایدار هستند که در مهمات و تخریب استفاده شوند؛ در حالی که برخی دیگر هنوز پایدارتر هستند و به عنوان رنگدانه در جوهرها و رنگ ها استفاده می شوند. اسید نیتریک نیز معمولا به عنوان یک عامل اکسید کننده قوی استفاده می شود.

اسید نیتریک از اکسیداسیون آمونیاک در معرض هوای فشرده و در مجاورت کاتالیزورهای رودیم و پلاتین حاصل میشود.  اسید نیتریک غلیظ یک عامل اکسنده بسیار قوی است که بر تمامی فلزات به غیر از Au ، Pt ،  Rh ، Ir و تعداد کمی از فلزات که با لایه مقاومی از اکسید پوشیده می شوند مانند  Al، Fe ،Cu ، اثر می گذارد. اسید نیتریک به صورت خالص بیرنگ است ولی در اغلب موارد در نتیجه تجزیه شیمیایی به نیتروژن اکسید و آب به رنگ زرد در می آید.

عمده‌ترین کاربرد صنعتی اسید نیتریک برای تولید کود است. اسید نیتریک با آمونیاک خنثی می شود و نیترات آمونیوم می دهد. کاربردهای اصلی دیگر برای تولید مواد منفجره، پیش سازهای نایلون و ترکیبات آلی ویژه هستند.

ایمنی

اسید نیتریک یک اسید خورنده و یک عامل اکسید کننده قوی است. خطر عمده ناشی از آن سوختگی شیمیایی است، زیرا هیدرولیز اسیدی را با پروتئین ها (آمید) و چربی ها (استر) انجام می دهد، که در نتیجه بافت زنده (مانند پوست و گوشت) را تجزیه می کند. اسید نیتریک غلیظ پوست انسان را به دلیل واکنش آن با کراتین زرد می کند. این لکه های زرد وقتی خنثی می شوند نارنجی می شوند. اثرات سیستمیک بعید است، و این ماده سرطان‌زا یا جهش‌زا در نظر گرفته نمی‌شود.درمان استاندارد کمک های اولیه برای ریختن اسید روی پوست، مانند سایر عوامل خورنده، شستشو با مقدار زیادی آب است. شستشو حداقل 10 تا 15 دقیقه ادامه می یابد تا بافت اطراف محل سوختگی اسیدی خنک شود و از آسیب ثانویه جلوگیری شود. لباس های آلوده بلافاصله برداشته می شوند و پوست زیر آن کاملا شسته می شود.به عنوان یک عامل اکسید کننده قوی، اسید نیتریک می تواند به شدت با بسیاری از ترکیبات واکنش نشان دهد.